Somontano
Het unieke van Somontano in Aragón, en misschien wel in heel Spanje, is feit dat de wijn zich niet in hokjes laat stoppen. De naam betekent 'onder de bergen', wat slaat op de uitlopers van de Pyreneeën in de provincie Huesca, in het noorden van Aragón, op nauwelijks 50 km van de Franse grens. De D.O. Costers del Segre en de D.O. Navarra liggen beide op ongeveer dezelfde afstand, in respectievelijk het oosten en het westen. Toch heeft Somontano niets gemeen met die wijngebieden. De hoogte, het klimaat, de bodem en de oorspronkelijk druiven dragen alle bij tot het unieke van dit gebied.
De natuur is groen en rijk begroeid met steile hellingen in terrasvorm, een lichte, rode bodem met amandelbomen en wijnstokken. De valleien en bergpassen zijn bezaaid met grotten uit het stenen tijdperk, waar muurschilderingen en handwerktuigen gevonden zijn. De rotsformaties lijken op sommige plaatsen holtes van vulkanisch puimsteen, zo zacht dat ze door de eeuwen heen dienst deden als huis, kelder of kerk.
Geschiedenis
Wat de wijn betreft, is het opmerkelijk dat de meeste Somontano wijn tot begin deze eeuw naar Frankrijk ging. Zelfs tot in de jaren 70 bleef deze wijn - behalve in Somontano zelf - onbekend. In 1984, na een lange strijd van de plaatselijke wijnboeren, kreeg Somontano eindelijk de D.O. status. Sindsdien is de wijn alleen maar beter geworden. De lokale wijnen, van moristel en alcañon, zijn dankzij het bergklimaat en de vruchtbare bodem, verfrissend licht en subtiel. De omstandigheden in dit gebied zijn inderdaad zó optimaal dat nieuwe bedrijven zich hier vestigen met onder andere cabernet-sauvignon, chardonnay en chenin blanc, om te profiteren van het feit dat het afgebakende D.O. gebied groter is dan het eigenlijke oppervlak aan wijngaarden. De eerste resultaten waren zo goed dat men aanvankelijk vreesde dat Somontano een tweede cabernet en chardonnay leverancier zou worden. Gelukkig is de gemiddelde kwaliteit van de wijnen goed genoeg om die bedreiging te doorstaan. Een van de grootste successen uit dit gebied is het huwelijk geweest tussen oud en nieuw. Composities met tempranillo/moristel/cabernet, chardonnay/macabeo ( viura )en macabeo/alcañon komen veel voor, evenals wijnen uit één variëteit, ' varietales' , van gewürztraminer tot moristel. Men is hier niet bang om te experimenteren. Over het algemeen zijn de resultaten uitstekend; soms zelfs spectaculair. De wijngaarden liggen zowel op de glooiende heuvels aan de voet van de Pyreneeën als in de valleien van de rivieren, die van het gebergte de Ebro in stromen, op een hoogte van 350 tot 650 m. De bodem bevat meestal veel zandsteen en klei (vandaar de helrode kleur) met aangeslibd materiaal dichtbij de rivieren. Bijna alle bodems zijn rijk aan calciumcarbonaat, ideaal voor de wijnbouw.
Geografie en geologie
Somontano ligt volledig binnen de grenzen van de provincie Huesca en de belangrijkste stad is Barbastro, op 80 km van de Franse grens. Het D.O. gebied telt 43 gemeenten, waarvan de meeste in Somontano zelf liggen. Het noordelijkste punt ligt in Torre la Ribera, op ongeveer 40 km van de Franse grens.
De wijngaarden liggen zowel op de glooiende heuvels aan de voet van de Pyreneeën als in de valleien van de rivieren, die van het gebergte de Ebro in stromen, op een hoogte van 350 tot 650 m. De bodem bevat meestal veel zandsteen en klei (vandaar de helrode kleur) met aangeslibd materiaal dichtbij de rivieren. Bijna alle bodems zijn rijk aan calciumcarbonaat, ideaal voor de wijnbouw.
Klimaat
De Pyreneeën beschermen Somontano tegen de noorderwinden, het heeft dan ook een zacht, continentaal klimaat. Bepaalde delen benaderen het semi-aride (juli en augustus zijn de kritieke maanden) en de temperatuur gaat van 40ºC in de zomer tot -10ºC in de winter. Het jaarlijks gemiddelde is 11ºC. Gemiddeld valt er 500 mm regen en de zon schijnt 2.700 uur per jaar.
Druiven en wijnbereiding
Er wordt heel wat geëxperimenteerd in Somontano en momenteel zijn, op experimentele basis, bijna alle druivenvariëteiten toegestaan.
Toegestaan blauw: moristel (de ruggegraat van traditionele rode Somontano wijnen. Let wel, dit is niet dezelfde druif als monastrell uit de Levant), garnacha tinta, tempranillo, parreleta, cabernet-sauvignon. Experimenteel blauw: merlot, pinot noir en andere.
Toegestaan wit: macabeo, alcañon (autochtone Somontano druif die aan de beste witte macabeo een eigen karakter geeft), garnacha blanca, chardonnay. Experimenteel wit: chenin blanc, gewürtztraminer, riesling, enz. De oogst begint meestal tussen 15 en 29 september.
Wijnbereiding: De keldertechnieken die in deze streek gebruikt worden gaan van traditioneel tot hypermodern. De oudere bodegas maken nog steeds goede wijnen in met epoxy beklede betonnen cuves. Als ze aan vernieuwing toe zijn worden ze vervangen door roestvrijstaal. Er zijn ook bodegas die fiberglas gebruiken. De nieuwste bodegas - en dat zijn degenen die het meest exporteren - hebben computergestuurde installaties die de druif van begin tot einde volgen, vanaf het moment van ontsteling totdat het wijn geworden is. Schilweking, druk, temperatuur, alles wordt van minuut tot minuut gecontroleerd. De kwaliteit van de uiteindelijke wijnen die aldus geproduceerd worden, is het bewijs van deze grote zorgvuldigheid. De rijping gebeurt op Amerikaans en Frans eikenhout, volgens de Spaanse wijnwetgeving. De keldertechnieken die in deze streek gebruikt worden gaan van traditioneel tot hypermodern. De oudere bodegas maken nog steeds goede wijnen in met epoxy beklede betonnen cuves. Als ze aan vernieuwing toe zijn worden ze vervangen door roestvrijstaal. Er zijn ook bodegas die fiberglas gebruiken. De nieuwste bodegas - en dat zijn degenen die het meest exporteren - hebben computergestuurde installaties die de druif van begin tot einde volgen, vanaf het moment van ontsteling totdat het wijn geworden is. Schilweking, druk, temperatuur, alles wordt van minuut tot minuut gecontroleerd. De kwaliteit van de uiteindelijke wijnen die aldus geproduceerd worden, is het bewijs van deze grote zorgvuldigheid. De rijping gebeurt op Amerikaans en Frans eikenhout, volgens de Spaanse wijnwetgeving
Wijnen
De D.O. erkent witte wijnen met een alcoholpercentage van 10 tot 13½% (en ook wat laat geoogste macabeo ' varietales' met wel 16% natuurlijk alcohol), rosados en lichte rode van 11 tot 13½% en rode van 11½ tot 14%. De traditionele witte wijn van Somontano is een lichte, frisse en fruitige wijn gemaakt van ongeveer 80% macabeo en de rest alcañón. De nieuwe wijnhuizen hebben met veel succes geëxperimenteerd met composities waarbij de alcañon vervangen is door chardonnay of de macabeo door chenin blanc. Er zijn ook 100% chardonnay, gewürtztraminer en macabeo wijnen. Het individuele karakter van de rode wijnen uit Somontano komt door de menging van tempranillo en moristel: 50/50 (voor crianzas ) of 70/30 (voor reservas ). De rode wijnen zijn licht en elegant als ze op hun best zijn met de juiste zuurgraad om hun krachtige alcoholpercentage te compenseren. Bij het nieuwe type rode wijn experimenteert men volop met verschillende composities; erg succesvol is de 50/50 compositie van moristel en cabernet-sauvignon.